برای آشنایی با مفهوم فولیکول در سلول‌های بدن و تعاریف پزشکی لازم است بدانیم معنی این واژه در ریشه‌ی لاتین به معنای محفظه یا بسته است، در بدن این فولیکول کاربردهای مختلفی دارد مثلا زمانی که از فولیکول مو حرف می‌زنیم، منظور واحدهایی در پوست است که در آن مو قرار دارد؛ لذا در ادامه مطلب نکاتی درباره فولیکول موی سر و تقویت فولیکول مو بیان خواهیم کرد، با ما همراه باشید:
فولیکول مو چیست؟
برای تفهیم بهتر ساختار فولیکول مو، ساختار پوست را به صورت مختصر شرح خواهیم داد. پوست انسان از سه لایه اصلی تشکیل شده است که لایه اپیدرم سطحی‌ترین لایه پوست به شمار می‌رود. در زیست شناسی مو را جزو زایده‌های پوست به حساب می‌آورند. در برخی از نقاط، لایه اپیدرم به داخل درم که لایه میانی پوست است؛ فرو رفته است و ساختاری کیسه مانند به نام فولیکول را ایجاد کرده است. فولیکول در قسمت پایه، دارای برآمدگی‌هایی است که این برآمدگی‌ها درمال پاپیلا نام دارند و حاوی مویرگ‌های خونی فراوان هستند. در نتیجه درمال پاپیلا در فولیکول نقش تغذیه رسانی را بر عهده دارد و نقش مهمی در چرخه رشد مو ایفا می‌کند. با توجه به همین ساختار می‌توان عملکرد فولیکول مو را متوجه شد.
فولیکول مو تعیین‌کننده وضعیت رشد و فرم موهای سر یا بدن است. تفاوت در فولیکول مو باعث می‌شود افراد با انواع رنگ مو از تیره تا روشن یا فرم‌های متفاوت مو، از فر تا موی لخت وجود داشته باشند. هر واحد فولیکول موی سر از دو قسمت با نام‌های اپیتلیال و مزانشیمال ساخته شده است. در قسمتی که اپیتلیال نام دارد، سلول‌ها تکثیر می‌شوند و در حقیقت قسمت واضح و رونده مو را تشکیل می‌دهند. ناحیه مزانشیمال به پیاز مو ختم می‌شود و در واقع قسمت اساسی ساختار مو است. ناحیه مزانشیمال شامل ملانوسیت‌ها نیز می‌شود که مسئول تعیین رنگ مو هستند.
عملکرد فولیکول مو
سرعت تقسیم سلول‌های پیاز مو بیش از سایر سلول‌های بدن است و تقریبا هر ۲۳ تا ۷۲ ساعت این سلول‌ها تکثیر می‌شوند. فولیکول‌ها در قسمت انتهای برآمدگی درمال پاپیلا پیاز مو را تشکیل می‌دهند. پیاز مو بخش زنده مو را تشکیل می‌دهد؛ به همین سبب رسیدگی به آن اهمیت پیدا می‌کند.
این واحدهای فولیکولی در سلول‌های پوستی، پیاز مو را ایجاد می‌کنند و سپس از این قسمت ریشه مو را به وجود می‌آورند. در محل هر ریشه مو، نواحی برآمده‌ای دیده می‌شود که پستانک نام دارند و مواد مغذی را از مویرگ‌های خونی گرفته و به موها جهت رشد می‌رسانند. در حقیقت در همه افراد این واحدهای فولیکولی دیده می‌شوند و می‌توان گفت که محل زایش مو در پوست هستند. رسیدگی به تغذیه فولیکول موی سر از آن‌جایی اهمیت دارد که در اثر نرسیدن مواد مغذی به فولیکول و ضعف در ساختار آن، موها دچار ریزش شده و در نتیجه حجم زیادی از مو از دست خواهد رفت. این واحدها در حقیقت محل زایش و رشد مو هستند. پس مراقبت از آن به روند رشد موهای بهتر و بیشتر کمک می‌کند.
| فولیکول چیست؟ | قسمتی از مو که تولید کننده پیاز و ریشه مو بوده و وظیفه تقویت ساقه را برعهده دارد. |
| مراحل زندگی فولیکول |
|
| راه های تقویت فولیکول |
|
مطالب بیشتر: کاشت مو به روش sut
مراحل عملکرد فولیکول مو
در این بخش، مراحل زندگی و عملکرد فولیکول مو را برای شما بیان کرده و درباره هر یک توضیح مختصری ارائه خواهیم کرد تا بیشتر با اهمیت فولیکول موی سر آشنا شوید و در نتیجه جهت حفاظت و تقویت آن به صورت اصولی عمل کنید:
۱. مرحله آناژن
مرحله آناژن مرحله تکثیر است و هنگامی رخ می‌دهد که فولیکول موی سر یک غلاف موی جدید را تشکیل می‌دهد. مدت زمان این مرحله متفاوت است. برای مو در بخش سر، مرحله رشد می‌تواند تا ۶ سال نیز طول بکشد، در حالی که برای ابروها و مژه ها، ممکن است چند ماه طول بکشد تا مو رشد کند. برای تشخیص شروع مرحله آناژن، پاپیلای پوست به سلول‌های بنیادی اپیتلیال پیامی می‌فرستد.
هنگامی که این سلول‌های بنیادی تحریک می‌شوند، بخش زیر فولیکول مو می‌تواند به سمت پایین رشد کند و پیازی در اطراف پاپیلای پوستی ایجاد کند. اکنون، پاپیلای پوستی می‌تواند به سلول‌های ماتریکس داخل پیاز برای تکثیر، تمایز و رشد به سمت بالا علامت پیامی بفرستند تا یک موی جدید تشکیل شود.
۲. مرحله کاتاژن
مرحله کاتاژن به عنوان مرحله پسرفت شناخته شده است. همچنین کوتاه‌ترین مرحله از سه مرحله است و تنها چندین هفته زمان می‌برد. در این مرحله، تقسیم سلولی در ماتریکس متوقف می‌شود و بخش زیر فولیکول مو شروع به پسرفت می‌کند. در نهایت، بخش زیر فولیکول دیگر وجود ندارد و پاپیلای پوستی به سمت بالا حرکت می‌کند تا یک‌بار دیگر به برآمدگی متصل شود.
۳. مرحله تلوژن
در هنگام تولد، تمام موها در اواسط مرحله آناژن قرار دارند. پوست سر انسان حاوی بیش از صد هزار مو است. در هر نقطه‌ای از پوست سر، بیشتر موها معمولا در فاز آناژن قرار دارند. این موها می‌توانند حدود ۱ سانتی‌متر در هر ماه رشد کنند. در عین حال، ریزش مو مستمر است و افراد به طور متوسط حدود ۱۰۰ مو در روز از دست می‌دهند.
برای اطلاع از هزینه کاشت مو برای موهای سر خود می‌توانید با مشاورین کلینیک فوق تخصصی پوست و مو هلیا به صورت کاملا رایگان از طریق شماره ۰۲۱۷۹۵۴۷ در ارتباط باشید. و همچنین از طریق پیام رسان واتس اپ به شماره ۰۹۱۲۲۵۰۲۰۵۰ تمامی سوالات خود در رابطه با کاشت مو و سایر خدمات زیبایی با ما در میان بگذارید.
چگونه فولیکول مو را تقویت کنیم؟
در یافته‌های تجربی و عملی برای تقویت فولیکول مو، ثابت شده است که برخی ترکیبات در طبیعت توانسته تاثیر خوبی در رشد مو و تقویت آن‌ها داشته باشد؛ در این‌جا به هر یک اشاره می‌کنیم:
آب پیاز
براساس شواهدی که بر اثر تجربه دیده شده‌اند، خواص آب پیاز برای تقویت فولیکول‌های مو بسیار قوی عمل کرده و این به سبب ترکیبات و خواص عصاره این ماده است. شیوه استفاده از آن به این صورت است که باید آب پیاز را با انگشتان دست روی سر بگذارید و سپس آن را روی پوست سر ماساژ دهید. زمانی که این کار را با روش ماساژ انجام می‌دهید، در واقع باعث گرم شدن آن قسمت و تحریک فولیکول موی سر می‌شوید. پس از آن بهتر است اجازه دهید این ترکیب روی پوست شما از سی تا شصت دقیقه بماند، برای شستشو پس از آن از شامپو استفاده کنید. توصیه شده است که این روش حداقل سه بار در هفته تکرار شود تا نتایج آن را ببینید.
ورزش کردن
ورزش کردن باعث افزایش جریان خون در سر می‌شود و تغذیه‌رسانی به فولیکول‌های مو بهتر انجام می‌شود. از طرفی ورزش کردن باعث افزایش هورمون‌های شادی آور مانند سروتونین می‌شود. افزایش هورمون‌های شادی آور، باعث کاهش استرس و کاهش ریزش موی ناشی از استرس می‌شود.
استفاده از سبوس برنج
استفاده از سبوس برنج در غذاها و یا استفاده از روغن سبوس برنج به همراه روغن رزماری و نارگیل به صورت موضعی می‌تواند فولیکول مو را تقویت کند.
روغن رزماری و روغن نعنا
استفاده از روغن نیز با گرم کردن و افزایش جریان خون زیر پوست سبب رشد غیرمستقیم مو می‌شود. در این روش نیز توصیه شده است که برای رشد مو لازم است از هر روغن مناسب به علاوه میزان یکسان از این دو نوع روغن رزماری و روغن نعنا استفاده کنید. یعنی در ترکیب آن از هر دو یا سه روغن گیاهی با نسبت یکسان استفاده شود. بهتر است مانند روش قبل این روغن ترکیبی را به شکل دوار با استفاده از نوک انگشتان به مدت حداقل ۵ دقیقه روی پوست سر ماساژ دهید.
سپس برای جذب بهتر توسط پوست سر، آن را با یک پلاستیک یا کلاه رنگ بپوشانید. برای جذب مواد توسط فولیکول مو دو ساعت زمان مناسبی است. پس از آن می‌توانید چربی‌های روغن روی مو را با شامپو شستشو کنید.
مطالب بیشتر: کاشت مو به روش میکروگرافت
تقویت فولیکول مو با روش های طبیعی
تحقیقات نشان داده است به طور متوسط موها طی چند ماه و در شرایط ایده‌آل با تغذیه مناسب، به میزان دو و نیم سانتی‌متر رشد می‌کنند که در سال چیزی معادل پانزده سانتی‌متر است. این سرعت رشد مو در همه افراد یکسان نیست و ممکن است تحت تاثیر عواملی مانند استرس، کمبود مواد مغذی وعارضه‌های متفاوتی این عدد تغییر کند. اما در همه افراد فرآیند رشد موها به سه مرحله تقسیم می‌شود. این مراحل شامل رشد واقعی، استراحت پس از رشد و ریزش مو هستند.
تحقیقات پزشکی ثابت کرده‌اند، می‌توان با تقویت فولیکول موی سر در روند رشد مو تغییر ایجاد کرد که این تغییر می‌تواند مثبت یا منفی باشد. با رساندن مواد مغذی به فولیکول مو از طریق مواد شیمیایی و حتی مواد طبیعی، می‌توان به رشد موهایی بااستحکام و کیفیت بالا کمک کرد. پس لازم است حالا که واحدهای اصلی سازنده تار مو را شناختیم، به عواملی که به تقویت فولیکول مو کمک می‌کنند، اشاره کنیم.
روش هایی برای رسیدگی به مو
- برای این که موهای سالم و بدون موخوره داشته باشید بد نیست هر از گاهی به موهای خود قیچی بزنید. این کار می‌تواند تمام موهای ضعیف و گره خورده را از سر حذف کند تا فضا برای رشد موهای سالم بیشتر شود.
- برای این که مواد مناسب موی خود مانند شامپو را انتخاب کنید لازم است وقت بگذارید تا از نوع موهای خود آگاه شوید.
- اگر بتوانید در شناخت موهای خود خوب عمل کنید، در حقیقت می‌توانید محصولات مناسب پوست و موی خود را شناسایی کنید. با رعایت نکات و مراقبت‌های لازم می‌توان از ریزش مو تا حد زیادی جلوگیری کرد.
- برای تقویت فولیکول مو و رشد مو لازم است علاوه بر رعایت نکات فوق، برای ماساژ پوست قسمت مورد نظر وقت بگذارید تا خونرسانی در این قسمت بیشتر شود.
از مهم‌ترین عوامل موثر در کاهش ضخامت و ریزش موها می‌توان به کمبود مواد معدنی در بدن اشاره کرد چرا که فولیکول‌ها از سلول‌های خون تغذیه می‌کنند. برای داشتن موهای سالم، مکمل‌های زیادی وجود دارند که با استفاده منظم از آن‌ها می‌توانید رویش طبیعی مو را افزایش دهید. عوارضی که نشان از کمبود ویتامین در بدن دارند، به شکل نازک شدن تار مو، تغییر رنگ، گره در موها و ریزش مو در مقدار زیاد نشان داده می‌شوند. برای پیشگیری از این اتفاقات بهتر است تا زمانی که عوارض شدیدتر نشده است اقدام به تقویت فولیکول مو کرد.
مطالب بیشتر: بهترین روش کاشت مو
برای داشتن موهای سالم و شاداب باید از استرس و ناراحتی‌های عصبی به دور باشید. همچنین لازم است تا از مواد مغذی به شکل مکمل و ویتامین‌ها طبق قاعده مشخصی استفاده کرد. برای این کار حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید و پس از بررسی نتایج توسط پزشک، به میزان معین و در زمان مناسبی از آن‌ها استفاده نمایید. برای خرید محصولات شوینده و بهداشتی، دقت بیشتر به خرج دهید تا نوع مناسب خود را پیدا کنید. در این صورت گام مهمی را برای مراقبت از موی خود برداشته‌اید.
برای تغذیه فولیکول مو از راه پوست بهتر است به لطافت موهای خود توجه کنید، اگر موها چربی کافی را نداشته باشند دچار خشکی و شکنندگی می‌شوند. استفاده از روغن‌های گیاهی نه تنها می‌توانند نرمی و شادابی مو را حفظ کنند بلکه سبب جذب بیشتر و بهتر مواد مغذی خواهند شد. در این میان روغن هسته خرما نیز بسیار توصیه شده است زیرا روند جذب آن بسیار سریع بوده و می‌تواند مواد مغذی را به خوبی به ریشه منتقل کند.
نقش فولیکول مو در مرحله رشد مو
فولیکول‌های مو مسئول رشد سه مرحله‌ای مو هستند و همچنین نوع موهای شما را نیز تعیین می‌کنند. در صورت آسیب و یا مرگ فولیکول مو ، تولید موی جدید متوقف شده و چرخه رشد مو نیز کند خواهد شد. فولیکول‌ها مو را به پوست متصل می‌کنند و از پیازه و پاپیلا تشکیل شده‌اند. پیازه مو در پایین هر تار مو قرار دارد و حاوی سلول‌های فعالی است که موهای اطراف پاپیلا را رشد می‌دهد.
در واقع قسمتی از فولیکول مو که پیازه نامیده می‌شود منجر به تقسیم و رشد سلول‌های زنده می‌شود تا ساقه مو را بسازند. قسمت دیگر فولیکول مو پاپیلا است که به نوبه خود منبع خونی را که فولیکول مو برای تقویت رشد مو به آن نیاز دارد را فراهم می‌کند. به طور دقیق‌تر رگ‌های خونی سلول‌های پیازه مو را تغذیه می‌کند و هورمون‌هایی را به آن‌ها می‌رساند که رشد و ساختار مو را در زمان‌های مختلف زندگی تغییر می‌دهند.
میزان رشد مو چقدر است؟
آکادمی پوست آمریکا می گوید که مو به طور متوسط حدود ۳ و نیم سانتی متر در ماه و حدود ۱۵ و نیم سانتی متر در طول سال رشد می کند. به طور کلی می‌توان با تغذیه فولیکول مو بر سرعت و میزان رشد مو تاثیر مثبت گذاشت. به عنوان مثال با استفاده از ویتامین‌های گروه B به ویژه بیوتین، مصرف زینک (روی)، ویتامین E و آهن می‌توان فولیکول‌های مو را تغذیه، تقویت و بازسازی نمود. از دیگر مراقبت‌های فولیکول مو می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- از رژیم‌های غذایی سخت و محدودکننده خودداری کنید.
- میزان پروتئین مصرفی خود را به تعادل برسانید.
- محصولات حاوی کافئین را امتحان کنید.
- از ماساژ پوست سر غافل نشوید.
- به متد تزریق پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) اعتماد کنید.
- گرمای وارد شده بر پوست سر را کنترل کنید.
دلایل ریزش مو
عوامل زیادی وجود دارد که می‌توانند منجر به تخریب فولیکول مو شوند از جمله:
- فولیکولیت: ممکن است فولیکول‌های مو توسط ویروس‌ها، باکتری‌ها و قارچ‌ها مورد هجوم قرار گیرند و منجر به عفونتی مانند فولیکولیت شوند. فولیکولیت سطحی قسمت بالایی فولیکول مو و پوست را مستقیماً تحت تأثیر قرار می‌دهد و هرچقدر عفونت شدیدتر شود، قسمت‌های عمقی فولیکول را بیشتر درگیر می‌کند.
- گرمای زیاد: استفاده از سشوار و اتوی مو به طور منظم و مکرر موجب افزایش دما در فولیکول و به دنبال آن مرگ این قسمت می‌شود.
- ریزش موی ارثی یا آلوپسی آندروژنتیک: هم مردان و هم زنان به این نوع ریزش مو مبتلا می‌شوند که شایع ترین علت ریزش مو در سراسر جهان است و جهش ژنی عامل آن است.
- سن: با افزایش سن بیشتر مردم دچار ریزش موهایشان می‌شوند زیرا رشد مو کند می‌گردد. در برخی مواقع فولیکول‌های مو رشد مو را متوقف می‌کنند و می‌میرند.
- آلوپسی آره آتا: آلوپسی آره آتا بیماری است که طی آن سیستم ایمنی بدن به فولیکول‌های مو حمله می‌کند و باعث مرگ آن‌ها و ریزش مو می‌شود.
- زایمان، بیماری یا سایر عوامل استرس زا: مواقعی مانند بهبودی پس از یک بیماری، چند ماه پس از زایمان یا پس انجام یک عمل جراحی، ممکن است شاهد ریزش موهای بیشتری باشید. این ریزش همچنین ممکن است پس از یک دوره استرس زا در زندگی شما، مانند طلاق یا مرگ یکی از عزیزان رخ دهد.
فولیکول مو چگونه از بین می‌رود؟
از بین رفتن فولیکول مو معمولا در اثر ورود یک آسیب به ریشه مو (جایی که خون، اکسیژن آن را تامین می‌کند) است. اگر این آسیب همراه با عدم وجود سلول‌های بنیادی که مسئول بازسازی فولیکول مو هستند، باشد زودتر از آنچه که فکر کنید فولیکول‌ها می‌میرند. یک فولیکول موی مرده نمی تواند مو رشد کند. عدم گردش خون باعث تشدید و تسریع ریزش مو و در نتیجه کمبود تغذیه و مرگ فولیکول می‌شود. اگر در نواحی آسیب دیده مو یا کرک دارید، این نشان دهد که فولیکول‌های مو زنده هستند و می‌توانید با استفاده از متدهای درمانی باعث رشد مجدد فولیکول مو خود شوید.
شامپو برای تقویت فولیکول مو
به طور کلی همه شامپوها باید حاوی مواد شوینده یا پاک کننده باشند تا به اندازه کافی پوست سر را از چربی، کثیفی، تجمع سبوم و بو پاک کنند. سورفکتانت‌هایی از جمله: سدیم لوریل سارکوزینات، سدیم لوریل سولفات (SLS) و سدیم لورت سولفات (SLES) پاک کننده‌های رایجی هستند که در شامپوها وجود دارند که ممکن است باعث تحریک پوست، خشکی پوست شوند. از جمله موادی که خوب است در محتویات شامپوی روزانه‌تان وجود داشته باشد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بیوتین
- روغن آرگان
- کراتین
- کافئین
- ب-کمپلکس
اگر شامپویتان دارای مواد زیر است، از آن استفاده نکنید:
- سولفات‌ها (sulfates)
- فرمالدئید (Formaldehyde)
- پارابن (Parabens)
- فتالاتها (Phthalates)
- هگزاکلروفن (Hexachlorophen)
شما می‌توانید با مراجعه به کلینیک تخصصی پوست و مو هلیا و مشورت با متخصصین مجرب این کلینیک پوست و مو از قیمت کاشت مو خود مطلع شوید. جهت مشاوره با شماره ۰۲۱۷۹۵۴۷ تماس بگیرید. همچنین شما عزیزان می‌توانید از طریق سیستم چت آنلاین وب سایت، از مشاوره آنلاین بهره مند شوید. همینطور می‌توانید به اینستاگرام هلیا مراجعه کرده و از کلیپ‌های تخصصی ما دیدن کنید. کاشت مو و ابرو در این کلینیک توسط پزشک مطرح کشور دکتر حمیدرضا خراسانی صورت می‌گیرد.
